ALACAKAYA (ELAZIĞ) MERMERİNDE GULEMAN OFİYOLİTİNİN MUCİZESİ
Elazığ ili Alacakaya (Guleman) ilçesinde bulunan ve “Elazığ Vişnesi” olarak adlandırılan mermerin ünü ülkemiz sınırlarını aşmıştır. Literatürde “Rosso Levanto” olarak bilinen volkano sedimanter tektonik breş bölgede mermer olarak üretilmektedir. 1980’li yıllarda başlayan bir serüvenin ürünü olan Rosso Levanto günümüzde dünyanın en önemli yapılarında karşımıza çıkmaktadır. Elazığ vişnesi olarak bilinen breşik mermerler, Alp-Himalaya Orojenezine bağlı olarak oluşan ve Hatay, Adana, Elazığ, Ağrı doğrultusunda uzanıp İran’da son bulan kuşak içerisinde yer almaktadır. En iyi breşik mermerlerin oluştuğu yer Alacakaya (Guleman, Elazığ) bölgesidir.
Guleman yöresinde yüzeyleyn ultramafik-mafik kayaçlar, tektonik dilimlenmeyle parçalanmış eksik dizi bir ofiyolit topluluğu olarak tanımlanmış ve “Guleman Ofiyoliti” olarak adlanmıştır (Özkan, 1982). Guleman (Alacakaya-Elazığ) bölgesini oluşturan litolojik birimler yaşlıdan gence doğru; Paleozoyik yaşlı Bitlis Metamorfitleri, Üst Kretase yaşlı Guleman Ofiyoliti, Üst Meastrihtiyen-Orta Eosen yaşlı Hazar Grubu, Orta Eosen yaşlı Maden Karmaşığı ve Miyosen yaşlı Lice Formasyonudur. Guleman Ofiyoliti; başlıca dünit ve kromitit içeren harzburjitlerden oluşan tektonitler ile dünit, verlit, klinopiroksenit, gabrolardan oluşan kümülatlar ve tüm bu birimleri kesen diyabaz daykları, levha dayk karmaşığı ile bazik volkanik kayaçlardan oluşur.
Elazığ Vişnesi olarak adlandırılan mermer, Ofiyolit içerisinde fay yüzeyleri arasında taşınıp uygun havzalarda yeniden depolanmıştır. Vişne serpantin ile birlikte bulunup; kuzey-güney doğrultulu tabakalar ve yer yer patates olarak adlandırılan yumru şeklinde yapılar halinde bulunur. Bölgede görülen faylanma doğrultu atımlı faylar ve ters faylardır. Elazığ Vişnesi, İçerisinde bulunan kırmızı rengi radyolaritten alır. Siyah renkli breşleri gabrolar oluşturmaktadır ve bağlayıcı maddesi ise kalsittir. Kısmen çevreninde krom ve bakır yataklarının da etkisiyle mikalaşmış piritleri, dunitleri, kromitleri gözlemek mümkündür. Yan kayaçlarda, radyolaritler ve serpantinler olağandır. Elazığ Vişnesinin oluşumunda tektonizma kadar ofiyolit ve yan kayaçlar da çok etkilidir.
“Elazığ Vişnesi” olarak bilinen dünyaca ünlü doğal taşların oluşumu; kitapta "Elazığ Çevresindeki Mermerler ve Ofiyolit ile İlişkisi" başlıklı bölümde ayrıntılı olarak yer almaktadır.
FOTOĞRAF: Elazığ ili Alacakaya (Guleman) ilçesinde bulunan, Elazığ Vişnesi olarak adlandırılan ve literatürde Rosso Levanto olarak bilinen volkano sedimanter tektonik breş / İlker Şengüler (Alacakaya Krom Sondajları / Karot Örneği, 2019)
KAYNAK;
Şengüler, İlker, 2019
Guleman (Elazığ) Bölgesinin Jeolojisi, Stratigrafisi, Ofiyolitlerde Cevherleşme ve Krom Yatakları. YILMADEN Holding, ETİ Krom A. Ş. Yayını, İSTANBUL
MTA Rapor No: 200 (328) S 476 g 2019
Guleman yöresinde yüzeyleyn ultramafik-mafik kayaçlar, tektonik dilimlenmeyle parçalanmış eksik dizi bir ofiyolit topluluğu olarak tanımlanmış ve “Guleman Ofiyoliti” olarak adlanmıştır (Özkan, 1982). Guleman (Alacakaya-Elazığ) bölgesini oluşturan litolojik birimler yaşlıdan gence doğru; Paleozoyik yaşlı Bitlis Metamorfitleri, Üst Kretase yaşlı Guleman Ofiyoliti, Üst Meastrihtiyen-Orta Eosen yaşlı Hazar Grubu, Orta Eosen yaşlı Maden Karmaşığı ve Miyosen yaşlı Lice Formasyonudur. Guleman Ofiyoliti; başlıca dünit ve kromitit içeren harzburjitlerden oluşan tektonitler ile dünit, verlit, klinopiroksenit, gabrolardan oluşan kümülatlar ve tüm bu birimleri kesen diyabaz daykları, levha dayk karmaşığı ile bazik volkanik kayaçlardan oluşur.
Elazığ Vişnesi olarak adlandırılan mermer, Ofiyolit içerisinde fay yüzeyleri arasında taşınıp uygun havzalarda yeniden depolanmıştır. Vişne serpantin ile birlikte bulunup; kuzey-güney doğrultulu tabakalar ve yer yer patates olarak adlandırılan yumru şeklinde yapılar halinde bulunur. Bölgede görülen faylanma doğrultu atımlı faylar ve ters faylardır. Elazığ Vişnesi, İçerisinde bulunan kırmızı rengi radyolaritten alır. Siyah renkli breşleri gabrolar oluşturmaktadır ve bağlayıcı maddesi ise kalsittir. Kısmen çevreninde krom ve bakır yataklarının da etkisiyle mikalaşmış piritleri, dunitleri, kromitleri gözlemek mümkündür. Yan kayaçlarda, radyolaritler ve serpantinler olağandır. Elazığ Vişnesinin oluşumunda tektonizma kadar ofiyolit ve yan kayaçlar da çok etkilidir.
“Elazığ Vişnesi” olarak bilinen dünyaca ünlü doğal taşların oluşumu; kitapta "Elazığ Çevresindeki Mermerler ve Ofiyolit ile İlişkisi" başlıklı bölümde ayrıntılı olarak yer almaktadır.
FOTOĞRAF: Elazığ ili Alacakaya (Guleman) ilçesinde bulunan, Elazığ Vişnesi olarak adlandırılan ve literatürde Rosso Levanto olarak bilinen volkano sedimanter tektonik breş / İlker Şengüler (Alacakaya Krom Sondajları / Karot Örneği, 2019)
KAYNAK;
Şengüler, İlker, 2019
Guleman (Elazığ) Bölgesinin Jeolojisi, Stratigrafisi, Ofiyolitlerde Cevherleşme ve Krom Yatakları. YILMADEN Holding, ETİ Krom A. Ş. Yayını, İSTANBUL
MTA Rapor No: 200 (328) S 476 g 2019
Yorumlar
Yorum Gönder