Barite Deposits of Türkiye: A Review

Zeynep Cansu, Hüseyin Öztürk and Nurullah Hanilç

 

Türkiye, tektonik ortamlarına göre iki ana gruba ayrılabilen çok çeşitli barit yataklarına ev sahipliği yapmaktadır: magmatizma ilişkili ve pasif kenar yatakları. Magmatizma ilişkili yataklar arasında Kızılcaören (F + Ba + NTE + Th, Beylikova-Eskişehir), Kirazören (Bulancak-Giresun) ve Karacaören (Mesudiye-Ordu) bulunmaktadır. Kızılcaören yatağı, Geç Oligosen karbonatitik eşiğinin yerleşimiyle ilişkili olarak oluşmuşken, Kirazören ve Karacaören yatakları Kretase Pontid magmatik yayı ile ilişkilidir. Pasif kenar yatakları, metakumtaşı, şeyl, şist ve kireçtaşı gibi çeşitli Paleozoyik tortul litolojilerinde bulunur ve Toroslar ve Arap Platformu'nda bulunur. Bu yataklar, uyumlu veya uyumsuz damarlar halinde bulunur. Bu barit kuşağı, Şarkikaraağaç'tan (Isparta), Hüyük (Konya) ve Alanya (Antalya) üzerinden Silifke (Mersin), Tordere (Adana), Önsen, Şekeroba (Kahramanmaraş) ve Hasköy'e (Muş) kadar uzanır. Paleozoik yataklar, yıllık yaklaşık 300.000 ton üretimle Türkiye'nin başlıca barit kaynaklarını temsil eder. Gazipaşa (Antalya) çevresindeki daha küçük yataklar ise az miktarda Pb-Zn sülfitleri içerir. Mezozoik barit yatakları Triyas dolomitlerinde bulunur ve Arap Platformu'nun Hakkari bölgesindeki Pb-Zn mineralizasyonuyla ilişkilidir. Pb ve Sr izotop verileri, bu yataklardaki baryumun antik kıtasal kabuktan geldiğini göstermektedir.

Hem uyumlu (katmanlı) hem de uyumsuz (damar tipi) baritlerin izotopik bileşimleri genellikle homojendir. Kuzeybatı Türkiye'de, barit yataklarının Sr izotop bileşimleri, Oligosen karbonatit konak kompleksininkilerle oldukça uyumludur. Kızılcaören yatağının 87Sr/86Sr izotop oranı (‰0,706), Türkiye barit yatakları arasında en az radyojenik olanıdır ve manto katkısına işaret eder. Pontid magmatik yayındaki Kirazören yatağı biraz daha yüksek bir oranla (‰0,707) onu takip eder. Hakkari bölgesindeki Triyas baritleri, yaklaşık 0,709 ‰ civarında 87Sr/86Sr değerleri verir; bu da çağdaşı deniz suyundan biraz daha radyojeniktir. Paleozoik barit yatakları, Aydıncık (0,718 ‰), Şarkikaraağaç (0,714 ‰), Hasköy (0,713 ‰), Kahramanmaraş (0,712 ‰), Tordere ve Hüyük (her ikisi de 0,711 ‰) olmak üzere en radyojenik 87Sr/86Sr değerlerini göstermektedir ve bu değerler ilgili ana kayaçlarla tutarlıdır. Pasif kenar yataklarındaki yüksek radyojenik Pb ve Sr izotop değerleri, baryumun daha derin, baryumca zengin kayaçlardan kaynaklandığını gösterirken, kararlı kükürt izotop verileri denizel bir kükürt kaynağını işaret etmektedir. Ayrıca, Sr ve S izotopik imzaları, Paleozoik tortul yataklarının deniz tabanındaki soğuk sızıntılarla ilişkili olarak oluştuğunu ve modern analoglarına benzediğini göstermektedir. Buna karşılık, Mezozoik Karakaya yatağı (Hakkari) magmatik imzası olmayan tipik bir baca-yakın, tortul yataklarını temsil etmektedir.


KAYNAK

Minerals 2025, 15 (7), 692; https://doi.org/10.3390/min15070692

(This article belongs to the Special Issue Stratabound Barite Deposits: Mineralogy, Isotope Geochemistry and Geochronology)


https://www.mdpi.com/2075-163X/15/7/692


Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Geological Methods in Mineral Exploration and Mining / Roger Marjoribanks

Resim
Geological Methods in Mineral Exploration and Mining Roger Marjoribanks Second Edition This book is written as a practical field manual to be used by geologists engaged in mineral exploration. It is also hoped that it will serve as a text and reference for students in Applied Geology courses of universities and colleges. The book aims to outline some of the practical skills that turn the graduate geologist into an explorationist. It is intended as a practical “how to” book, rather than as a text on geological or ore deposit theory. YAYINA ULAŞMAK İÇİN: (1) https://link.springer.com/content/pdf/bfm:978-3-540-74375-0/1?pdf=chapter%20toc
Devamı

Baz metal yataklarının uzaktan algılama ile belirlenmesine bir örnek: Hakkari güneyi…

Resim
Baz metal yataklarının uzaktan algılama ile belirlenmesine bir örnek: Hakkari güneyi… H. A. Baran Ülkemizin önemli metalojenik kuşaklarından birinde yer alan bölge baz metaller açısından potansiyeli yüksek alanlar arasında yer almaktadır. İnceleme alanı ve çevresinde hali hazırda keşfedilmiş ve/veya işletilen 20 adet maden yatağı mevcuttur. Bunlardan 5 tanesi endüstriyel hammadde ocağı (mermer), 15 tanesi (10 Pb-Zn, 2 Cu, 3 Cr) ise metalik maden yataklarıdır. Uzaktan algılama ile maden aramada yaygın olarak kullanılan tekniklerden birisi de alterasyon tespitidir. Çalışma alanındaki madenler uzaktan algılama çalışmalarında yüksek başarı oranı ile tespit edilebilen demir veya demirli mineral içermektedir. Landsat 8 uydu görüntüsü üzerinde uzaktan algılama teknikleri (band oranlaması, kontrast germesi, renkli kompozit görüntü oluşturma) kullanılarak Hakkâri’de hali hazırda mevcut veya işletilen maden yataklarının konumları başarılı bir şekilde belirlenerek, 2 yeni potansiyel sahanın tesp...
Devamı

Çatalçam (Soma-Manisa) Au-Pb-Zn-Cu cevherleşmesinin jeolojik, mineralojikpetrografik ve sıvı kapanım özellikleri

Resim
Çatalçam (Soma-Manisa) Au-Pb-Zn-Cu cevherleşmesinin jeolojik, mineralojikpetrografik ve sıvı kapanım özellikleri Ramazan SARI, Şahset KÜÇÜKEFE, Gülcan BOZKAYA, Ömer BOZKAYA, Fatih BADEMLER, Zehra DEVECİ ARAL, Elif Dilek BAYRAKÇIOĞLU, Cahit DÖNMEZ ve Serkan ÖZKÜMÜŞ İnceleme alanı, Biga yarımadasının güneydoğusunda yer almaktadır. Arazide, sondaj ve laboratuvar çalışmalarıyla bölgede daha önce tanımlanmamış, Alt Miyosen ve öncesi birimleri kesen ve Au, Pb, Zn ve Cu anomalileri içeren diyorit porfir sokulumunun varlığı belirlenmiştir. Porfiri kütle ve sokulduğu çevre kayalar içinde birbirini kesen ve/veya iç içe geçmiş potasik, piropilitik, fillik ve arjilik alterasyon zonları gelişmiştir. Diyorit porfir ve yan kayada nabit altın, gümüş, pirit, kalkopirit, sfalerit ve galen içeren damar-damarcıklar gelişmiştir. Damar-damarcıklar derinlerde ondülasyonlu kuvars, orta ve üst seviyelerde masif kuvars, kalsit, dolomit ve barit dolguludur. Sfalerit, kuvars ve baritlerde yapılan sıvı kapanı...
Devamı

ALACAKAYA (ELAZIĞ) MERMERİNDE GULEMAN OFİYOLİTİNİN MUCİZESİ

Resim
Elazığ ili Alacakaya (Guleman) ilçesinde bulunan ve “Elazığ Vişnesi” olarak adlandırılan mermerin ünü ülkemiz sınırlarını aşmıştır. Literatürde “Rosso Levanto” olarak bilinen volkano sedimanter tektonik breş bölgede mermer olarak üretilmektedir. 1980’li yıllarda başlayan bir serüvenin ürünü olan Rosso Levanto günümüzde dünyanın en önemli yapılarında karşımıza çıkmaktadır. Elazığ vişnesi olarak bilinen breşik mermerler, Alp-Himalaya Orojenezine bağlı olarak oluşan ve Hatay, Adana, Elazığ, Ağrı doğrultusunda uzanıp İran’da son bulan kuşak içerisinde yer almaktadır. En iyi breşik mermerlerin oluştuğu yer Alacakaya (Guleman, Elazığ) bölgesidir. Guleman yöresinde yüzeyleyn ultramafik-mafik kayaçlar, tektonik dilimlenmeyle parçalanmış eksik dizi bir ofiyolit topluluğu olarak tanımlanmış ve “Guleman Ofiyoliti” olarak adlanmıştır (Özkan, 1982). Guleman (Alacakaya-Elazığ) bölgesini oluşturan litolojik birimler yaşlıdan gence doğru; Paleozoyik yaşlı Bitlis Metamorfitleri, Üst Kretase yaşlı ...
Devamı

Tectonic Triggers for Postsubduction Magmatic-Hydrothermal Gold Metallogeny in the Late Cenozoic Anatolian Metallogenic Trend, Türkiye

Resim
  Tectonic Triggers for Postsubduction Magmatic-Hydrothermal Gold Metallogeny in the Late Cenozoic Anatolian Metallogenic Trend, Türkiye Fabien Rabayrol, Craig J.R. Hart, and Robert A. Creaser   The newly defined, 1,500-km-long, late Cenozoic Anatolian metallogenic trend of Turkey is the central segment of the western Tethyan metallogenic belt and formed after the closure of the southern Neotethys Ocean. Mineral deposit discoveries along this trend show that the Oligocene to Miocene igneous units are highly prospective for gold-rich porphyry- and epithermal-style mineralization (~27 Moz) but that copper endowment is poor. However, the temporal and spatial constraints on late Cenozoic gold districts and isolated prospects and their tectonic affinity are poorly known, despite recent efforts. We herein provide new U-Pb and Re-Os age data and field observations from Miocene gold prospects and deposits throughout the Anatolian trend, which we interpret together with previousl...
Devamı