Türkiye’de nadir toprak elementlerine (NTE) ait rezervlerin tespiti, güncellenmesi ve raporlanmasıyla ilgili ana sorumluluk üç resmi kurum arasında paylaşılmış durumda olup, bu kurumlar şunlardır;

🏛 1. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA)

  • Ana görevli kurumdur.

  • Nadir elementler dahil olmak üzere ülke genelindeki tüm maden kaynaklarının arama, araştırma, envanter ve rezerv güncelleme çalışmalarını yürütür.

  • Yeni sahaların keşfi, mevcut rezervlerin güncellenmesi, jeolojik–jeokimyasal haritalama ve sondaj verileriyle rezerv hesapları yapar.

  • Bu veriler düzenli olarak MTA Envanter Raporları, Maden Kaynakları Envanteri ve bilimsel yayınlarla kamuya sunulur.

🔸 Örnek: Eskişehir–Beylikova Nadir Toprak Elementleri sahasındaki rezerv çalışmaları MTA tarafından yapılmış, ardından Eti Maden’e devredilmiştir.

🧾 2. Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü

  • Özellikle nadir toprak elementleri, bor, lityum gibi stratejik madenlerin işletilmesi ve ekonomik değerlendirilmesinden sorumludur.

  • MTA’nın bulduğu sahalarda rezerv geliştirme sondajları ve güncelleme çalışmaları yapabilir.

  • İşletme öncesi veya sırasında rezerv miktarlarını güncelleyerek raporlar.

📊 3. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı – Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG)

  • Yasal yetkili otoritedir.

  • Maden sahalarına verilen ruhsatların takibi, rezerv bilgileri ve güncellemelerinin resmi kayıt altına alınması MAPEG tarafından yapılır.

  • Maden şirketleri rezerv güncellemesi yaptığında, bu bilgiler MAPEG veri tabanına işlenir.

📌 Özet Olarak Vermek Gerekirse;



MTARezerv arama, keşif, jeolojik etüt, rezerv hesaplama, güncelleme
Eti MadenStratejik madenlerin (bor, nadir element vb.) rezerv geliştirme ve işletme çalışmaları
MAPEGRuhsatlandırma, resmi rezerv kayıtları, güncellemelerin onayı ve denetimi

📄 Bu Konuda Yayımlanmış Bazı Raporlar

  1. Nadir Toprak Elementleri Sektör Raporu (2020, Sanayi Bakanlığı)

    • Bu rapora göre, Eskişehir-Beylikova’daki sahada barit-fluorit ve bastnasit içeren yaklaşık 52 milyon ton NTE rezervi tespit edilmiştir; ortalama NTE tenörü ~ %3,14’tür. 

    • Raporda ayrıca Malatya-Kuluncak, Sivas, Burdur vb. sahalarda potansiyel yatakların bulunduğu belirtiliyor. 

  2. MAPEG – Maden İstatistikleri

    • MAPEG’in “Maden İstatistikleri” sayfasında “NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ” başlığı yer almakta; ancak ayrıntılı rezerv sayıları bu sayfada yer almıyor (veri tabanı girişi gibi) 

    • MAPEG Dergisi’nin 11. sayısında verilen bilgiye göre:“Eskişehir-Beylikova’da yaklaşık 52 milyon ton (ortalama tenör: %3,14) nadir toprak elementi rezervi olduğu değerlendirilmektedir.

  3. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı – Nadir Toprak Elementleri Bilgi Merkezi

    • Bakanlık web sitesinde yayınlanan bilgiye göre, Eskişehir/Beylikova sahasında Bastnasit cevherinin işletilmesi için pilot tesis kurulmuştur. 

    • Ayrıca, Nadir Toprak Elementleri Araştırma Enstitüsü (NATEN) adıyla bir kurumun kurulduğu ve bu alandaki araştırmaların izleneceği bildirilmiştir. 

  4. Diğer Akademik / Teknik Kaynaklar

    • “Nadir Toprak Elementleri ve Türkiye” adlı makalede, Türkiye’de MTA raporlarına dayanarak 1 milyon ton NTE rezervinden bahsedilmektedir (daha düşük bir tahmin) 

    • Spil Maden gibi kurumların yayınlarında, “MTA raporunda 1,348,898 ton %99,5 NTE oksit içeriğine sahip potansiyel” ifadesi yer almakta.

    • Bazı güncel analizlerde, Eskişehir/Beylikova sahasının 694 milyon ton rezerv potansiyeli olduğu yönünde iddialar yer almakta (çoğu kaynak bu rakamı doğrulayıcı veriye dayandırmıyor). 

⚠️ Genel Değerlendirme 

  • Yukarıda verilen 52 milyon ton rezerv rakamı, kamu kaynaklarında oldukça yaygın olarak geçen bir “resmi değerlendirme” gibi gözüküyor.

  • “Eskişehir/Beylikova 694 milyon ton” gibi daha büyük rakamlar, bazı kurumların veya medya kaynaklarının ileri sürdüğü potansiyel senaryolardır ve henüz çok sayıda teknik raporla doğrulanmamış görünüyor.

  • Veriler arasında tutarsızlık olması, rezerv tanımı (kesin rezerv, muhtemel rezerv, kaynak) ve analiz metodolojilerinin farklı olmasından kaynaklanabilir.

  • Rezervlerin güncellenmesi, yeni sondajlar, laboratuvar analizleri, tenör ölçümleri ve ekonomik değerlendirmenin yeniden yapılmasıyla olur.


ÖNEMLİ NOT: Tüm bu veriler YAPAY ZEKA tarafından yapılan araştırmadan derlenmiştir.


Nadir toprak elementleri klasik enerji jeopolitiğini nasıl dönüştürüyor?

Hidrokarbon kaynaklarının stratejik değerinin kademeli olarak azalması ve buna paralel olarak NTE'lerin jeoekonomik ve jeopolitik öneminin artması, uluslararası sistemde köklü dönüşüm sürecini tetikliyor.

Doç. Dr. Necmettin Acar |29.04.2025



Kaynakların bir çoğu Türkiye için belirtilen nadir toprak elementleri rezervinin abartılı olabileceğini, nedeninin ise yeterli sayıda sondajlı aramaların yapılmadığını belirtse bile, ABD resmi raporlarında söz konusu rezerv 694 milyon ton NTE olarak yer almaktadır.

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Geological Methods in Mineral Exploration and Mining / Roger Marjoribanks

Resim
Geological Methods in Mineral Exploration and Mining Roger Marjoribanks Second Edition This book is written as a practical field manual to be used by geologists engaged in mineral exploration. It is also hoped that it will serve as a text and reference for students in Applied Geology courses of universities and colleges. The book aims to outline some of the practical skills that turn the graduate geologist into an explorationist. It is intended as a practical “how to” book, rather than as a text on geological or ore deposit theory. YAYINA ULAŞMAK İÇİN: (1) https://link.springer.com/content/pdf/bfm:978-3-540-74375-0/1?pdf=chapter%20toc
Devamı

Baz metal yataklarının uzaktan algılama ile belirlenmesine bir örnek: Hakkari güneyi…

Resim
Baz metal yataklarının uzaktan algılama ile belirlenmesine bir örnek: Hakkari güneyi… H. A. Baran Ülkemizin önemli metalojenik kuşaklarından birinde yer alan bölge baz metaller açısından potansiyeli yüksek alanlar arasında yer almaktadır. İnceleme alanı ve çevresinde hali hazırda keşfedilmiş ve/veya işletilen 20 adet maden yatağı mevcuttur. Bunlardan 5 tanesi endüstriyel hammadde ocağı (mermer), 15 tanesi (10 Pb-Zn, 2 Cu, 3 Cr) ise metalik maden yataklarıdır. Uzaktan algılama ile maden aramada yaygın olarak kullanılan tekniklerden birisi de alterasyon tespitidir. Çalışma alanındaki madenler uzaktan algılama çalışmalarında yüksek başarı oranı ile tespit edilebilen demir veya demirli mineral içermektedir. Landsat 8 uydu görüntüsü üzerinde uzaktan algılama teknikleri (band oranlaması, kontrast germesi, renkli kompozit görüntü oluşturma) kullanılarak Hakkâri’de hali hazırda mevcut veya işletilen maden yataklarının konumları başarılı bir şekilde belirlenerek, 2 yeni potansiyel sahanın tesp...
Devamı

Çatalçam (Soma-Manisa) Au-Pb-Zn-Cu cevherleşmesinin jeolojik, mineralojikpetrografik ve sıvı kapanım özellikleri

Resim
Çatalçam (Soma-Manisa) Au-Pb-Zn-Cu cevherleşmesinin jeolojik, mineralojikpetrografik ve sıvı kapanım özellikleri Ramazan SARI, Şahset KÜÇÜKEFE, Gülcan BOZKAYA, Ömer BOZKAYA, Fatih BADEMLER, Zehra DEVECİ ARAL, Elif Dilek BAYRAKÇIOĞLU, Cahit DÖNMEZ ve Serkan ÖZKÜMÜŞ İnceleme alanı, Biga yarımadasının güneydoğusunda yer almaktadır. Arazide, sondaj ve laboratuvar çalışmalarıyla bölgede daha önce tanımlanmamış, Alt Miyosen ve öncesi birimleri kesen ve Au, Pb, Zn ve Cu anomalileri içeren diyorit porfir sokulumunun varlığı belirlenmiştir. Porfiri kütle ve sokulduğu çevre kayalar içinde birbirini kesen ve/veya iç içe geçmiş potasik, piropilitik, fillik ve arjilik alterasyon zonları gelişmiştir. Diyorit porfir ve yan kayada nabit altın, gümüş, pirit, kalkopirit, sfalerit ve galen içeren damar-damarcıklar gelişmiştir. Damar-damarcıklar derinlerde ondülasyonlu kuvars, orta ve üst seviyelerde masif kuvars, kalsit, dolomit ve barit dolguludur. Sfalerit, kuvars ve baritlerde yapılan sıvı kapanı...
Devamı

ALACAKAYA (ELAZIĞ) MERMERİNDE GULEMAN OFİYOLİTİNİN MUCİZESİ

Resim
Elazığ ili Alacakaya (Guleman) ilçesinde bulunan ve “Elazığ Vişnesi” olarak adlandırılan mermerin ünü ülkemiz sınırlarını aşmıştır. Literatürde “Rosso Levanto” olarak bilinen volkano sedimanter tektonik breş bölgede mermer olarak üretilmektedir. 1980’li yıllarda başlayan bir serüvenin ürünü olan Rosso Levanto günümüzde dünyanın en önemli yapılarında karşımıza çıkmaktadır. Elazığ vişnesi olarak bilinen breşik mermerler, Alp-Himalaya Orojenezine bağlı olarak oluşan ve Hatay, Adana, Elazığ, Ağrı doğrultusunda uzanıp İran’da son bulan kuşak içerisinde yer almaktadır. En iyi breşik mermerlerin oluştuğu yer Alacakaya (Guleman, Elazığ) bölgesidir. Guleman yöresinde yüzeyleyn ultramafik-mafik kayaçlar, tektonik dilimlenmeyle parçalanmış eksik dizi bir ofiyolit topluluğu olarak tanımlanmış ve “Guleman Ofiyoliti” olarak adlanmıştır (Özkan, 1982). Guleman (Alacakaya-Elazığ) bölgesini oluşturan litolojik birimler yaşlıdan gence doğru; Paleozoyik yaşlı Bitlis Metamorfitleri, Üst Kretase yaşlı ...
Devamı

Tectonic Triggers for Postsubduction Magmatic-Hydrothermal Gold Metallogeny in the Late Cenozoic Anatolian Metallogenic Trend, Türkiye

Resim
  Tectonic Triggers for Postsubduction Magmatic-Hydrothermal Gold Metallogeny in the Late Cenozoic Anatolian Metallogenic Trend, Türkiye Fabien Rabayrol, Craig J.R. Hart, and Robert A. Creaser   The newly defined, 1,500-km-long, late Cenozoic Anatolian metallogenic trend of Turkey is the central segment of the western Tethyan metallogenic belt and formed after the closure of the southern Neotethys Ocean. Mineral deposit discoveries along this trend show that the Oligocene to Miocene igneous units are highly prospective for gold-rich porphyry- and epithermal-style mineralization (~27 Moz) but that copper endowment is poor. However, the temporal and spatial constraints on late Cenozoic gold districts and isolated prospects and their tectonic affinity are poorly known, despite recent efforts. We herein provide new U-Pb and Re-Os age data and field observations from Miocene gold prospects and deposits throughout the Anatolian trend, which we interpret together with previousl...
Devamı