Sodyum-iyon bataryaların katotlarında

kullanılan temel girdi Trona (Sodyum

Karbonat - Soda Külü) Lityum’un tahtını

sarsıyor...



Lityum'un Tahtı Sallanıyor: Sodyum-İyon Batarya Devrimi ve Türkiye'nin "Beyaz Altını" Trona'nın Küresel Yükselişi

Elektrikli araç (EV) sektörü, lityum tedarik darboğazını aşmak için Sodyum-İyon (Na-ion) bataryalara yöneliyor. Dünyanın en büyük ikinci Trona (Doğal Soda Külü) rezervine sahip olan Türkiye, bu teknolojik dönüşümde sadece bir hammadde tedarikçisi mi olacak, yoksa batarya üretim üssü mü?

Lityum'a Mahkum Değiliz

Yeşil enerji dönüşümü "Lityum-İyon" bataryalar üzerine kuruldu. Ancak Lityum pahalı, jeopolitik olarak riskli ve rezervleri sınırlı. Çinli dev CATL ve Avrupalı üreticiler, son iki yıldır sessizce yeni bir kimyaya geçiş yapıyor: Sodyum-İyon (Na-ion) Bataryalar.

Sodyum, lityumdan 1000 kat daha boldur ve çok daha ucuzdur. Sodyum-iyon bataryalar, lityum kadar yüksek enerji yoğunluğuna sahip olmasa da, daha hızlı şarj olur, soğukta daha iyi çalışır ve en önemlisi maliyeti %30-40 daha düşüktür. Bu, şehir içi araçlar ve devasa şebeke depolama sistemleri (ESS) için oyun değiştiricidir.

Jeolojik Avantaj: Türkiye'nin "Beypazarı" Kozu

İşte burası, konunun Türkiye için stratejik bir fırsata dönüştüğü yerdir. Sodyum-iyon bataryaların katotlarında (ve elektrolitlerinde) kullanılan temel girdi Sodyum Karbonat (Soda Külü) tır.

Dünyada soda külünün çoğu sentetik olarak (pahalı ve kirli Solvay yöntemiyle) üretilirken, Türkiye (Ankara - Beypazarı ve Kazan havzaları), ABD'den sonra dünyanın en büyük ikinci Doğal Trona (Na₃(CO₃)(HCO₃)·2H₂O) rezervine sahiptir.


  • Jeolojik Oluşum: Bu yataklar, Neojen döneminde kapalı göl havzalarında buharlaşma (evaporit) yoluyla oluşmuştur. Eti Soda ve Kazan Soda tesisleri, çözelti madenciliği (solution mining) yöntemiyle bu kaynağı dünyanın en düşük maliyetli ve en çevreci soda külüne dönüştürmektedir.

Sektörel Dönüşüm: Deterjandan Bataryaya

Yıllardır Trona denilince aklımıza sadece cam sanayi ve deterjan geliyordu. Ancak Sodyum-İyon teknolojisi, bu minerali bir "Enerji Metali" statüsüne yükseltiyor.


  • Katot Kimyası: Sodyum-iyon bataryaların en popüler katot tipi olan Prusya Beyazı (Prussian White) ve katmanlı oksitler, yüksek saflıkta sodyum kaynağı gerektirir.
  • Tedarik Güvenliği: Batılı batarya üreticileri, Çin'in sentetik soda hegemonyasından kaçmak için, karbon ayak izi düşük olan Türk doğal sodasına (Green Soda Ash) yönelmektedir. Bu, Türkiye'nin ihracatında tonajdan ziyade katma değer artışı potansiyeli yaratır.

Sonuç ve Stratejik Soru

Türkiye, elindeki bu devasa Trona rezervini nasıl kullanacak? Sadece dünyaya ham soda külü satan bir madenci olarak mı kalacak, yoksa bu hammadde avantajını kullanarak yerli Sodyum-İyon Batarya hücre fabrikaları kuran bir teknoloji üssüne mi dönüşecek?

Jeoloji bize gerekli kozu (Trona) verdi. Şimdi sıra mühendislik ve stratejide.

Kaynaklar

https://www.iea.org/reports/global-ev-outlook-2023/trends-in-batteries

 (IEA - Sodyum İyon Bataryaların Yükselişi)

https://www.etisoda.com/uretim-sureci

(Çözelti Madenciliği ve Trona Jeolojisi)

https://www.mckinsey.com/industries/automotive-and-assembly/our-insights/sodium-ion-batteries-a-viable-alternative-to-lithium

 (McKinsey - SIB Ekonomik Analizi)

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S209549562100346X

 (Trona'nın Oluşum Modelleri ve Jeokimyası)

https://www.linkedin.com/pulse/jeohaber-stratejik-madencilik-enerji-depolama-jeoforum-yf0lf/

(Lityum'un Tahtı Sallanıyor)

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Geological Methods in Mineral Exploration and Mining / Roger Marjoribanks

Resim
Geological Methods in Mineral Exploration and Mining Roger Marjoribanks Second Edition This book is written as a practical field manual to be used by geologists engaged in mineral exploration. It is also hoped that it will serve as a text and reference for students in Applied Geology courses of universities and colleges. The book aims to outline some of the practical skills that turn the graduate geologist into an explorationist. It is intended as a practical “how to” book, rather than as a text on geological or ore deposit theory. YAYINA ULAŞMAK İÇİN: (1) https://link.springer.com/content/pdf/bfm:978-3-540-74375-0/1?pdf=chapter%20toc
Devamı

Baz metal yataklarının uzaktan algılama ile belirlenmesine bir örnek: Hakkari güneyi…

Resim
Baz metal yataklarının uzaktan algılama ile belirlenmesine bir örnek: Hakkari güneyi… H. A. Baran Ülkemizin önemli metalojenik kuşaklarından birinde yer alan bölge baz metaller açısından potansiyeli yüksek alanlar arasında yer almaktadır. İnceleme alanı ve çevresinde hali hazırda keşfedilmiş ve/veya işletilen 20 adet maden yatağı mevcuttur. Bunlardan 5 tanesi endüstriyel hammadde ocağı (mermer), 15 tanesi (10 Pb-Zn, 2 Cu, 3 Cr) ise metalik maden yataklarıdır. Uzaktan algılama ile maden aramada yaygın olarak kullanılan tekniklerden birisi de alterasyon tespitidir. Çalışma alanındaki madenler uzaktan algılama çalışmalarında yüksek başarı oranı ile tespit edilebilen demir veya demirli mineral içermektedir. Landsat 8 uydu görüntüsü üzerinde uzaktan algılama teknikleri (band oranlaması, kontrast germesi, renkli kompozit görüntü oluşturma) kullanılarak Hakkâri’de hali hazırda mevcut veya işletilen maden yataklarının konumları başarılı bir şekilde belirlenerek, 2 yeni potansiyel sahanın tesp...
Devamı

Çatalçam (Soma-Manisa) Au-Pb-Zn-Cu cevherleşmesinin jeolojik, mineralojikpetrografik ve sıvı kapanım özellikleri

Resim
Çatalçam (Soma-Manisa) Au-Pb-Zn-Cu cevherleşmesinin jeolojik, mineralojikpetrografik ve sıvı kapanım özellikleri Ramazan SARI, Şahset KÜÇÜKEFE, Gülcan BOZKAYA, Ömer BOZKAYA, Fatih BADEMLER, Zehra DEVECİ ARAL, Elif Dilek BAYRAKÇIOĞLU, Cahit DÖNMEZ ve Serkan ÖZKÜMÜŞ İnceleme alanı, Biga yarımadasının güneydoğusunda yer almaktadır. Arazide, sondaj ve laboratuvar çalışmalarıyla bölgede daha önce tanımlanmamış, Alt Miyosen ve öncesi birimleri kesen ve Au, Pb, Zn ve Cu anomalileri içeren diyorit porfir sokulumunun varlığı belirlenmiştir. Porfiri kütle ve sokulduğu çevre kayalar içinde birbirini kesen ve/veya iç içe geçmiş potasik, piropilitik, fillik ve arjilik alterasyon zonları gelişmiştir. Diyorit porfir ve yan kayada nabit altın, gümüş, pirit, kalkopirit, sfalerit ve galen içeren damar-damarcıklar gelişmiştir. Damar-damarcıklar derinlerde ondülasyonlu kuvars, orta ve üst seviyelerde masif kuvars, kalsit, dolomit ve barit dolguludur. Sfalerit, kuvars ve baritlerde yapılan sıvı kapanı...
Devamı

ALACAKAYA (ELAZIĞ) MERMERİNDE GULEMAN OFİYOLİTİNİN MUCİZESİ

Resim
Elazığ ili Alacakaya (Guleman) ilçesinde bulunan ve “Elazığ Vişnesi” olarak adlandırılan mermerin ünü ülkemiz sınırlarını aşmıştır. Literatürde “Rosso Levanto” olarak bilinen volkano sedimanter tektonik breş bölgede mermer olarak üretilmektedir. 1980’li yıllarda başlayan bir serüvenin ürünü olan Rosso Levanto günümüzde dünyanın en önemli yapılarında karşımıza çıkmaktadır. Elazığ vişnesi olarak bilinen breşik mermerler, Alp-Himalaya Orojenezine bağlı olarak oluşan ve Hatay, Adana, Elazığ, Ağrı doğrultusunda uzanıp İran’da son bulan kuşak içerisinde yer almaktadır. En iyi breşik mermerlerin oluştuğu yer Alacakaya (Guleman, Elazığ) bölgesidir. Guleman yöresinde yüzeyleyn ultramafik-mafik kayaçlar, tektonik dilimlenmeyle parçalanmış eksik dizi bir ofiyolit topluluğu olarak tanımlanmış ve “Guleman Ofiyoliti” olarak adlanmıştır (Özkan, 1982). Guleman (Alacakaya-Elazığ) bölgesini oluşturan litolojik birimler yaşlıdan gence doğru; Paleozoyik yaşlı Bitlis Metamorfitleri, Üst Kretase yaşlı ...
Devamı

Tectonic Triggers for Postsubduction Magmatic-Hydrothermal Gold Metallogeny in the Late Cenozoic Anatolian Metallogenic Trend, Türkiye

Resim
  Tectonic Triggers for Postsubduction Magmatic-Hydrothermal Gold Metallogeny in the Late Cenozoic Anatolian Metallogenic Trend, Türkiye Fabien Rabayrol, Craig J.R. Hart, and Robert A. Creaser   The newly defined, 1,500-km-long, late Cenozoic Anatolian metallogenic trend of Turkey is the central segment of the western Tethyan metallogenic belt and formed after the closure of the southern Neotethys Ocean. Mineral deposit discoveries along this trend show that the Oligocene to Miocene igneous units are highly prospective for gold-rich porphyry- and epithermal-style mineralization (~27 Moz) but that copper endowment is poor. However, the temporal and spatial constraints on late Cenozoic gold districts and isolated prospects and their tectonic affinity are poorly known, despite recent efforts. We herein provide new U-Pb and Re-Os age data and field observations from Miocene gold prospects and deposits throughout the Anatolian trend, which we interpret together with previousl...
Devamı