KÖMÜRLERDE OKSİDASYON ve YARATTIĞI SORUNLAR - 1

UCG prosesinin uygulanabilirliğinin araştırılmasında önemli bir parametre olan kömür geçirgenlik ve gözenelliğinin tespiti amacıyla sondajlardan derlenen linyit karot örneklerinden, laboratuvarlarda tapa olarak adlandırılan deney numunesi almak oldukça zahmetli ve neredeyse çok zor.

Yaklaşık 2.5 yıldır bu konu üzerine yaptığım saha değerlendirmelerinde, bu iki parametrenin belirlenmesinde oldukça sıkıntı yaşadık.

Bildiğiniz üzere linyitin gevrek yapısından dolayı dayanımı oldukça düşük, hem sondajda hem de laboratuvarda kesme esnasında deformasyona uğrayarak çoğu zaman lamina yüzeylerinden veya mikroçatlaklarından dağılıyor.

Bu nedenle çeşitli yöntemler uygulanmasına rağmen tapa almakta zorluk yaşanıyor.

Öneriniz ne olabilir?

Hiç şüphe yok, kömür kalitesi ile ilgili bir durum, kömürün gevrek yapısı ve kırılganlığı. Her koşulda oluşan oksidasyon, kömürlerde gevrek yapıyı hızlandırıyor. Kömürün öğütülebilirliğinin bir göstergesi olan hardgrove indeksi, oksidasyon arttıkça azalmaktadır. Hardgrove indeksindeki azalma direkt olarak kömür okside olduğu zaman oluşan mikro çatlaklarla ilgilidir. Okside kömür yüzeyi kırıklı, çatlaklı olup, kurumuş çamur kekine benzer buna karşı okside olmamış kömür yüzeyi düz ve çatlaksızdır. Atmosfer koşullarına maruz kömür yüzeyinin kuruyup ıslanmasının neden olduğu termal büzülme ve genişleme kömürü karakterize edilen kırık ve çatlakları genişletir. Bu kırık ve çatlaklardan dolayı okside kömür mekanik olarak zayıf ve dayanıksızdır, kolay kırılır.

Kömürlerde bozunma süreci, kömür içerisindeki nemin yavaş yavaş buharlaşmasıyla başlamakta ve bunu kömürün ufalanması takip etmektedir. Dolayısıyla, ufalanmayla oksidasyon için daha fazla yüzey alanı oluşmaktadır.

Sonuç olarak oksidasyon kömürün değerini azaltan bir prosestir. Kömürün yakıt, kok üretimi veya kimya endüstrisinde birçok kullanım yeri oksidasyondan olumsuz olarak etkilenir.

Bence, tapa numunenin, kömürün en orijinal durumunda yani sahada henüz karot sandığına konmadan ve laboratuvara nakledilmeden alınması bu sorunu çözebilir.


KAYNAK

https://www.maden.org.tr/resimler/ekler/8c040adb393832c_ek.pdf


Yorumlar

  1. Unknown3 Eylül 2021 02:21

    Sondajdan alınan kömür karot numuneleri orjinal halini en yakın temsil edecek şekilde streçlenip, naylon poşetlerle bandajlanıp, daha sonra sızdırmazlığını sağlayan pvc boruların içerisine alındıktan sonra, nakliye aşamasındaki olumsuz koşullar da ortadan kaldırılarak laboratuvara naklediliyor zaten .
    Laboratuvarda kesim öncesi açılan örneklerin hala orjinalliğini koruduğu, su içeriklerinde ve fiziksel yapısında herhangi bir değişim olmadığını görebiliyoruz.
    Dediğiniz oksidasyon sürecinin almış olduğum örnekler için geçerli olacağını düşünmüyorum. Ayrıca tapa numunesi arazide alınsa dahi yeteri kadar hava ile temasını kesemediğiniz süreci laboratuvara nakil süreci sondajdan alınan kömür karotlarıyla aynı yolu izleyecektir.
    Sizin de belirttiğiniz gibi oksidasyonun önüne geçmek için, sahadan alınan örnekler uluslararası kabul görmüş standartlara yakın koşullarda korunmadan alınırsa, her bir karot parçası orjinal halini yansıtamayacağından tapanın nerde alındığından ziyade kesim ile deney aşaması arasında geçen zamanın kısa olması gerekir. Deney prosedürü sahada gerçekleşemediği için bu süreyi azaltmak amacıyla malesef örnekleri karot şeklinde laboratuvara nakil yapmak durumundayız.
    Sevgi ve saygılarımla...

    YanıtlaSil
  2. ENERJİ GRUBU, Dr. Ilker SENGULER, Geologıst, UMREK QP/CP3 Eylül 2021 04:04

    En önemli konu, sözü edilen kömürlerin oksidasyon özelliklerinin yüksek olması, dolayısıyla kırılma ve gevrekleşme kaçınılmaz oluyor. Dediğin gibi tapanın hemen alınıp, çok iyi izole edilerek en kısa sürede analize sokulması tek seçenek. Bizim yüksek uçuculu bitümlü kömürler (Kolombiya), ülkemiz linyitleri gibi aynı davranışı sergilemediğinden büyük sorun yaşanmıyor.
    Kolaylıklar diliyorum, iyi çalışmalar.

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Geological Methods in Mineral Exploration and Mining / Roger Marjoribanks

Resim
Geological Methods in Mineral Exploration and Mining Roger Marjoribanks Second Edition This book is written as a practical field manual to be used by geologists engaged in mineral exploration. It is also hoped that it will serve as a text and reference for students in Applied Geology courses of universities and colleges. The book aims to outline some of the practical skills that turn the graduate geologist into an explorationist. It is intended as a practical “how to” book, rather than as a text on geological or ore deposit theory. YAYINA ULAŞMAK İÇİN: (1) https://link.springer.com/content/pdf/bfm:978-3-540-74375-0/1?pdf=chapter%20toc
Devamı

Baz metal yataklarının uzaktan algılama ile belirlenmesine bir örnek: Hakkari güneyi…

Resim
Baz metal yataklarının uzaktan algılama ile belirlenmesine bir örnek: Hakkari güneyi… H. A. Baran Ülkemizin önemli metalojenik kuşaklarından birinde yer alan bölge baz metaller açısından potansiyeli yüksek alanlar arasında yer almaktadır. İnceleme alanı ve çevresinde hali hazırda keşfedilmiş ve/veya işletilen 20 adet maden yatağı mevcuttur. Bunlardan 5 tanesi endüstriyel hammadde ocağı (mermer), 15 tanesi (10 Pb-Zn, 2 Cu, 3 Cr) ise metalik maden yataklarıdır. Uzaktan algılama ile maden aramada yaygın olarak kullanılan tekniklerden birisi de alterasyon tespitidir. Çalışma alanındaki madenler uzaktan algılama çalışmalarında yüksek başarı oranı ile tespit edilebilen demir veya demirli mineral içermektedir. Landsat 8 uydu görüntüsü üzerinde uzaktan algılama teknikleri (band oranlaması, kontrast germesi, renkli kompozit görüntü oluşturma) kullanılarak Hakkâri’de hali hazırda mevcut veya işletilen maden yataklarının konumları başarılı bir şekilde belirlenerek, 2 yeni potansiyel sahanın tesp...
Devamı

Çatalçam (Soma-Manisa) Au-Pb-Zn-Cu cevherleşmesinin jeolojik, mineralojikpetrografik ve sıvı kapanım özellikleri

Resim
Çatalçam (Soma-Manisa) Au-Pb-Zn-Cu cevherleşmesinin jeolojik, mineralojikpetrografik ve sıvı kapanım özellikleri Ramazan SARI, Şahset KÜÇÜKEFE, Gülcan BOZKAYA, Ömer BOZKAYA, Fatih BADEMLER, Zehra DEVECİ ARAL, Elif Dilek BAYRAKÇIOĞLU, Cahit DÖNMEZ ve Serkan ÖZKÜMÜŞ İnceleme alanı, Biga yarımadasının güneydoğusunda yer almaktadır. Arazide, sondaj ve laboratuvar çalışmalarıyla bölgede daha önce tanımlanmamış, Alt Miyosen ve öncesi birimleri kesen ve Au, Pb, Zn ve Cu anomalileri içeren diyorit porfir sokulumunun varlığı belirlenmiştir. Porfiri kütle ve sokulduğu çevre kayalar içinde birbirini kesen ve/veya iç içe geçmiş potasik, piropilitik, fillik ve arjilik alterasyon zonları gelişmiştir. Diyorit porfir ve yan kayada nabit altın, gümüş, pirit, kalkopirit, sfalerit ve galen içeren damar-damarcıklar gelişmiştir. Damar-damarcıklar derinlerde ondülasyonlu kuvars, orta ve üst seviyelerde masif kuvars, kalsit, dolomit ve barit dolguludur. Sfalerit, kuvars ve baritlerde yapılan sıvı kapanı...
Devamı

ALACAKAYA (ELAZIĞ) MERMERİNDE GULEMAN OFİYOLİTİNİN MUCİZESİ

Resim
Elazığ ili Alacakaya (Guleman) ilçesinde bulunan ve “Elazığ Vişnesi” olarak adlandırılan mermerin ünü ülkemiz sınırlarını aşmıştır. Literatürde “Rosso Levanto” olarak bilinen volkano sedimanter tektonik breş bölgede mermer olarak üretilmektedir. 1980’li yıllarda başlayan bir serüvenin ürünü olan Rosso Levanto günümüzde dünyanın en önemli yapılarında karşımıza çıkmaktadır. Elazığ vişnesi olarak bilinen breşik mermerler, Alp-Himalaya Orojenezine bağlı olarak oluşan ve Hatay, Adana, Elazığ, Ağrı doğrultusunda uzanıp İran’da son bulan kuşak içerisinde yer almaktadır. En iyi breşik mermerlerin oluştuğu yer Alacakaya (Guleman, Elazığ) bölgesidir. Guleman yöresinde yüzeyleyn ultramafik-mafik kayaçlar, tektonik dilimlenmeyle parçalanmış eksik dizi bir ofiyolit topluluğu olarak tanımlanmış ve “Guleman Ofiyoliti” olarak adlanmıştır (Özkan, 1982). Guleman (Alacakaya-Elazığ) bölgesini oluşturan litolojik birimler yaşlıdan gence doğru; Paleozoyik yaşlı Bitlis Metamorfitleri, Üst Kretase yaşlı ...
Devamı

Tectonic Triggers for Postsubduction Magmatic-Hydrothermal Gold Metallogeny in the Late Cenozoic Anatolian Metallogenic Trend, Türkiye

Resim
  Tectonic Triggers for Postsubduction Magmatic-Hydrothermal Gold Metallogeny in the Late Cenozoic Anatolian Metallogenic Trend, Türkiye Fabien Rabayrol, Craig J.R. Hart, and Robert A. Creaser   The newly defined, 1,500-km-long, late Cenozoic Anatolian metallogenic trend of Turkey is the central segment of the western Tethyan metallogenic belt and formed after the closure of the southern Neotethys Ocean. Mineral deposit discoveries along this trend show that the Oligocene to Miocene igneous units are highly prospective for gold-rich porphyry- and epithermal-style mineralization (~27 Moz) but that copper endowment is poor. However, the temporal and spatial constraints on late Cenozoic gold districts and isolated prospects and their tectonic affinity are poorly known, despite recent efforts. We herein provide new U-Pb and Re-Os age data and field observations from Miocene gold prospects and deposits throughout the Anatolian trend, which we interpret together with previousl...
Devamı